Eindelijk een onderzoekster die nadenkt

[Viqueen]

Hersenen zijn niet blauw of roze

Rebecca Jordan-Young trekt ten strijde tegen het idee van een mannen- en vrouwenbrein. Er wordt veel te gemakkelijk geredeneerd over het vrouwelijke en het mannelijke brein, vindt sociomedisch onderzoeker Rebecca Jordan-Young.

Neem duizend foto’s van willekeurige naakte mensen (zonder hoofd) en vraag wetenschappers de plaatjes te sorteren in mannen en vrouwen. Da’s een makkie. „Er bestaan wel mensen met ambigue genitaliën”, zegt Rebecca Jordan-Young, „maar de kans dat die bij duizend willekeurig gekozen mensen zitten, is erg klein.” Pak daarna eens duizend afbeeldingen van hersenen van willekeurige mensen – of (na hun dood) de hersenen zelf. Vraag hersenwetenschappers om die te sorteren in mannen- en vrouwenhersenen. „Dat lukt ze niet”, zegt Jordan-Young. „Genitaliën bestaan duidelijk in een mannelijke en een vrouwelijke variant. Maar hersenen heb je niet in blauw en roze.”

Jordan-Young hield vorige week lezingen aan verschillende Nederlandse universiteiten over haar net verschenen boek Brain Storm: The Flaws in the Science of Sex Differences (Harvard University Press). Haar boodschap: veel mensen denken dat geslachtshormonen niet alleen iemands geslacht bepalen, maar ook verschillen tussen typisch mannelijke en vrouwelijke gevoelens, gedachten, vaardigheden, hersenstructuren en gedrag. Maar als je het relevante onderzoek eens goed op een rijtje zet – waar ze zelf dertien jaar voor uittrok – is daar nauwelijks bewijs voor. Jordan-Young staat niet alleen in haar opvattingen – psycholoog Cordelia Fine komt in haar recente boek Delusions of gender tot vergelijkbare conclusies.

Jordan-Young was aanvankelijk niet van plan om de populaire theorie aan te vallen dat hormonen seksespecifiek gedrag bepalen, vertelde ze in Amsterdam. Voor haar HIV-onderzoek bij drugsverslaafden zocht ze een goede maat voor seksuele geaardheid. Ze kwam uit bij onderzoek dat een link legde tussen hormonen en hersenstructuren enerzijds en seksuele oriëntatie en typisch ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ gedrag anderzijds. „Die wetenschappers leken er geen moeite mee te hebben zoiets complex als seksuele oriëntatie te meten. Ze zeiden: dat vraag je toch gewoon.”

Zo simpel is het niet, aldus Jordan-Young. Is iemand die nog nooit seks heeft gehad met iemand van hetzelfde geslacht maar daar wel over fantaseert homo of hetero? En een man die weleens een andere man heeft gezoend of méér, maar zichzelf absoluut niet als homo ziet? Wat de ene onderzoeker heteroseksueel noemt, beschouwt de ander als homoseksueel. Maar de resultaten worden geïnterpreteerd alsof ze over hetzelfde gaan.

Ook in dieronderzoek is dat zo. Jordan-Young toont een zelfgetekende afbeelding van twee grijnzende, parende mannetjesratten („uren gezocht naar een foto, niet gevonden”). Bij de onderste staat het woord ‘homo’. „In studies met ratten wordt de onderste mannetjesrat beschouwd als model voor homoseks”, legt ze uit. „Bij schapen is het precies andersom.” Volgt een tekening van twee grijnzende, parende rammen – nu is de bovenste ‘homo’. „In onderzoek kregen rammen de keuze een ram of een ooi te bestijgen. Rammen met voorkeur voor een ram werden als homo beschouwd.” Maar: „Die bleken relatief veel lammetjes in de kudde te hebben verwekt.” Waren ze dus homo?

In dieronderzoek is al discussie over het vaststellen van seksuele oriëntatie, zegt Jordan-Young. „Maar bij mensen niet. Mensen die inconsistent antwoorden, worden weggelaten uit onderzoek. „Maar inconsistentie is geen ruis, het is onderdeel van het verschijnsel. Als je mensen een aantal keer achter elkaar naar hun geaardheid vraagt of heel gedetailleerd naar hun ervaringen, gaan ze vaak twijfelen.”

Ook typisch ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ gedrag is slecht gedefinieerd, zegt de onderzoekster. Een paar eeuwen geleden dachten mensen nog dat vrouwen meer op seks belust waren dan mannen – nu denken de meeste mensen het omgekeerde. En de invloed van hormonen op gedrag is bij mensen sowieso niet experimenteel te onderzoeken: „Je kunt niet kijken hoeveel mannelijk hormoon je aan een vrouw moet geven om te zorgen dat ze haar carrière belangrijker vindt dan haar huwelijk.”

Voor haar boek interviewde Jordan-Young ook 21 topwetenschappers op het gebied van hormonen en hersenen over hun methoden en technieken. Bijzonder is dat ze die anoniem opvoert, zodat ze zich vrij voelden om over elkaar en het vakgebied te spreken. In combinatie met haar literatuuronderzoek kwam ze tot een vernietigende conclusie: „De theorie dat hormonen ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ gedrag bepalen, is heel slecht onderbouwd. Wetenschappers die het hormonenverhaal toch willen vertellen, kiezen selectief de resultaten uit die hun bevallen en laten inconsistente data weg.”

Ja, Dick Swaab was één van de anonieme onderzoekers die ze heeft gesproken, zegt ze, met tegenzin. Want haar Amsterdamse toehoorders waren vrijdagmiddag opvallend kritisch, zelfs boos op de man die begin deze maand het boek Wij zijn ons brein publiceerde – ze leken opgelucht door het idee dat ze tóch hun brein niet waren. Jordan-Young was verrast door die hevige emoties, vertelde ze.

En Swaab was verrast dat hij kennelijk geïnterviewd was voor haar boek, vertelde hij zaterdag aan de telefoon. „Ik kan me haar niet herinneren; ik heb zo veel interviews gegeven. En ik heb het boek niet gezien, dus daar kan ik ook niets over zeggen.”

Rebecca Jordan-Young is ‘sociomedisch wetenschapper’, een soort kruising tussen gezondheidswetenschapper en psycholoog. Ze werkt aan Barnard College in New York, een vrouwenuniversiteit verbonden aan Columbia University. Ze doet epidemiologisch HIV- onderzoek en evaluatieonderzoek naar sekse en gender.

Bron: NRC

[ecokilt]

Eindelijk eens meer dan deftige nuances in de "man-vrouw-zever".

[mikvanes]

In onderzoek worden eigenlijk nooit echt duidelijke/grote verschillen gevonden in vaardigheden. Maar er zit wel verschil in de motivatie. Mannen zijn gemiddeld veel meer op seks gericht dan vrouwen. Vrouwen zijn meer op kinderen en op contacten en op zaken als liefde gericht.

Maar als je dus met mannen en met vrouwen omgaat, merk je echt wel verschillen. Waar komen die verschillen vandaan? Mensen redeneren dan heel simplistisch dat de hersenen wel zullen verschillen. Maar hoe kun je de invloed van hormonen en van cultuur uitschakelen? Dat wil dus normaal niet.

Zijn er biologische redenen om aan te nemen dat mannenhersenen verschillen van vrouwenhersenen? Ja, die zijn er wel degelijk, want dat mannetje moet bij de paring ander gedrag vertonen dan het vrouwtje.

Vervolgens zie je dat artsen op basis van dat punt veronderstellen dat er dus twee verschillende soorten hersenen moeten zijn, zonder dat ze dat verder kunnen aantonen.

In werkelijkheid blijken vrouwtjes ook vaak het mannetjes gedrag te kunnen vertonen en omgekeerd. Een voorbeeld is b.v. de vlieg, maar mijn hond (een teef) doet dat ook. In werkelijkheid is dat zogenaamde sekse-specifieke paargedrag dus ingebouwd bij beide seksen, hoewel natuurlijk bij de mannetje het mannetjes-gedrag er beter uitkomt.

Maar puur kijken naar dat sekse-specifieke paargedrag wil bij mensen natuurlijk niet goed. Vervolgens heeft men er maar van alles omheen gefantaseerd.

Dus waar het nu precies weg komt, is wat de vraag, maar vrouwen verschillen in seksdrive en seksueel gedrag gemiddeld wel duidelijk van mannen.

[masker]

een van de beperkingen van dit soort onderzoek is dat het gedaan wordt met hersenen die geprepareerd zijn om ze op foto vast te leggen. uit onderzoek naar hersenen met behulp van functionele MRI blijkt dat de hersenen er aan de buitenkant wel hetzelfde uit zien, maar dat de actieve gebieden per mens enorm kunnen verschillen. Dit onderzoek wordt nu gebruikt om te kijken of bepaalde hersenziekten (en psychiatrische aandoeningen) ermee verklaard kunnen worden. het blijkt dat dat bv mensen met schizofrenie bepaalde patronen van activiteit in hun hersenen die mogelijk een verklaring vormen voor hun ziekte.
ik denk dat dit soort onderzoek veel beter geschikt zou zijn om een eventueel verschil tussen de hersenen van mannen en vrouwen aan te tonen. Helaas is dit soort onderzoek heel erg duur en belastend voor proefpersonen, dus ik denk dat het er voorlopig niet van zal komen om verschillen tussen mensen zonder ziekte aan te tonen. Hopelijk gaat de techniek uiteindelijk zo ver dat je dit soort onderzoeken op grote schaal kan doen zonder dat hier een nadeel voor proefpersonen aan zit.

[willi]

@Masker
Het is wel duidelijk dat de geneeskunde niet zit te wachten om aan dit soort onderzoek mee te werken. Ze kan haar tijd en geld wel beter besteden.
Waar ik wel nieuwsgierig naar ben is jouw persoonlijke mening over eventuele verschillen in de hersenen tussen mannen en vrouwen.

[willi]

Volgens mij worden onze hersens aangestuurd door prikkels die, van binnen uit of van buit af, eerst onze genetische aanleg passeren. Natuurlijk hebben mannen en vrouwen door hun verschil in taak, een aangeleerde en daarna vastgelegde onderling afwijkende genetische aanleg. Wellicht is een zéér klein deel van onze oudste hersens onder invloed van deze genetische aanleg ingericht voor typisch mannelijke en vrouwelijke reacties op prikkels. Prikkels die daar ‘m/v gemoduleerd of gecodeerd’ worden en daarna doorgezonden naar de grote massa universeel gevormde hersens.
Dat houdt in dat onze hersens ‘m/v voorgevormde’ informatie te verwerken krijgen, hetgeen tot een afwijkende reactie kan leiden.

Overigens geldt dit ook voor alle individueel afwijkende (karakter)eigenschappen, die vastliggen in onze genen. Iedereen reageert via zijn of haar eigen ‘gemoduleerde’ hersenaansturing.

De andere mogelijkheid is dat ‘elke hersencel’ door de daarin aanwezige mannelijke of vrouwelijke genetische aanleg wordt aangestuurd en leidt tot m/v reacties.

Willi

[Viqueen]

Natuurlijk zullen er verschillen zijn...het gaat mij erom dat erook andere onderzoeksresultaten naar voren komen.Al naar gelang de wetenschapper,die het goed uitkomt.

Waar het om gaat is dat de samenleving eens moet op houden met zwart-wit stellingen...

[masker]

@Willi het klopt dat onderzoek naar ziektes voorrang krijgt op onderzoek naar gewone hersenen die alleen verschillen in XX of XY. Persoonlijk vindt ik het zelf ook belangrijker om dit soort dure en tijdrovende onderzoeken eerst in te zetten voor hersen ziektes (hersentumor, bloedingen) en psychiatrische ziektes (schizofrenie).
Persoonlijk ben ik niet zo bezig met het verdelen van hersenen in mannelijk en vrouwelijk. Zeker nu er nog niet voldoende bekend is over het functioneren van de hersenen en levende mensen is het een hoop theoretisch giswerk.
Wordt ik er gelukkig van als het mysterie van het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke hersenen wordt opgelost? nou nee het opent ook de weg tot het manipuleren met hersenen, identiteit en emoties. En daar zie ik het nut dus helemaal niet van in.

[willi]

En gelijk heb je Masker.
Maar ja, die nieuwsgierigheid hè.